Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de natuurkundige J. Robert Oppenheimer (Cillian Murphy) opgeroepen om leiding te geven aan het Manhattanproject; een geheime poging om een atoomwapen te ontwikkelen en zo een eind te maken aan de oorlog.
Oppenheimer is door Vince Christiaans op 20 juli 2023 beoordeeld met een 8 / 10.
Dat Christopher Nolan aan ambitie geen gebrek heeft staat buiten kijf. Van Memento (2000) en The Dark Knight (2008) tot Inception (2010) en Interstellar (2014), Nolans films voldoen altijd aan de hoogste technische standaarden. Zijn werk laat zich kenmerken door non-lineaire verhaalvertelling en een haast ambachtelijke benadering van het filmproces. De uitzonderlijke kwaliteit van Nolans werk maakt het juist zo frustrerend dat zijn films zelden contact maken met het innerlijke. Het zijn veelal klinische ervaringen met een lage emotionele lading.
Oppenheimer is geen uitzondering. Hoewel het verhaal van 'de vader van de atoombom' zeker in deze periode van geopolitieke instabiliteit al over een inherente spanning beschikt, lijdt ook deze film onder Nolans kille regiestijl. Toch lijkt de regisseur zich inmiddels bewust van deze blinde vlek getuige zijn keuze voor Cillian Murphy in de hoofdrol. Met zijn sprekende gezicht maakt Murphy de eigenzinnige J. Robert Oppenheimer toegankelijk voor een breed publiek. Tussen de wetenschappelijke termen en pijnlijke platitudes heen laat Murphy ons zien dat Oppenheimer als mens niet alleen beschikt over een enorme intelligentie, maar ook een rijk innerlijk
‘Het succes van Oppenheimer rust volledig op de schouders van Cillian Murphy.’
Murphy wordt ondersteund door een werkelijke sterrencast. Nolan heeft zo'n beetje heel (mannelijk) Hollywood leeggetrokken, waardoor zelfs de kleinste rollen worden ingevuld door namen als Rami Malek, Gary Oldman, Kenneth Branagh en Josh Hartnett. Aan de ene kant leiden deze bekende gezichten af van het verhaal, maar aan de andere kant geeft het Oppenheimer de charme van een klassieke miljoenenproductie zoals Hollywood die ooit maakte. Florence Pugh en Emily Blunt krijgen de ondankbare taak om de vrouwen in Oppenheimers leven te vertolken, maar hun rollen blijven beperkt tot respectievelijk een instabiele minnares en een alcoholistische echtgenote.
Oppenheimer is geen droge geschiedenisles. Sterker nog, er wordt verrassend weinig uitleg gegeven over de bom. De bouw van een hele gemeenschap op een afgelegen plek in New Mexico krijgt nog meer aandacht dan de ontwikkeling van het eerste atoomwapen. In plaats daarvan ligt de focus op J. Robert Oppenheimer als persoon en de gevolgen van zijn blinde ambitie. Zo dringt de werkelijke toepassing van zijn creatie in eerst instantie nauwelijks tot hem door. Pas na de succesvolle atoomtest lijkt hij zich te realiseren welke onheilige macht zijn team op de wereld heeft losgelaten. Deze realisatie is tevens het meest monumentale moment in de film. In feite is het de enige scène waarin Nolans talent voor tastbaar spektakel ons echt kippenvel bezorgt; een explosieve combinatie van schoonheid en angst.
Vanaf dit sleutelmoment verliest J. Robert Oppenheimer letterlijk en figuurlijk de controle over zijn creatie. De twee bommen gaan richting Japan en Oppenheimers verzoek om op de hoogte gehouden te worden van de ontwikkelingen worden door zijn militaire leidinggevende vriendelijk weggewuifd. Wanneer hij de vernietiging van Hiroshima via een regulier radiobulletin moet aanhoren weet hij zeker dat hij niets meer te zeggen heeft over de toekomst van de bom. Wat volgt zijn Oppenheimers onbeholpen pogingen om de geest terug in de fles te krijgen en de tegenstand die hij daarbij ondervindt vanuit de politieke arena.
Hier verzandt de film in de bureaucratische strijd tussen Oppenheimer en Robert Strauss (Robert Downey Jr.). Het tempo verdwijnt en voor het eerst in tweeënhalf uur begint de film te slepen. De aandacht verschuift van Oppenheimers innerlijke worsteling met zijn rol in de moord op duizenden burgers naar eindeloze verhoren over Oppenheimers communistische verleden en uitleg over de wijze waarop Strauss elke beperking van atoomwapens weet te marginaliseren. Interessante materie, maar het effect dat de eerste atoomexplosie ongetwijfeld op Oppenheimers gemoedstoestand heeft gehad verdient meer erkenning dan hier wordt gegeven.
Natuurlijk is Oppenheimer een overdonderende bioscoopervaring zoals alleen Christopher Nolan die kan afleveren. De film blaast je uit je stoel wanneer het nodig is en allerlei complexe informatie wordt op een verteerbare wijze opgediend. Het succes van Oppenheimer rust echter volledig op de schouders van Cillian Murphy. Zonder zijn hypnotiserende spel was de film nog altijd ontzagwekkend geweest, maar bij lange na niet zo boeiend.
Te zien op Pathé Thuis
