Deze zesdelige documentaireserie vertelt het verhaal achter het bekendste special effects bedrijf ter wereld; Industrial Light & Magic. Aan de hand van interviews en archiefbeelden wordt de ontwikkeling van het bedrijf gevolgd; van het innovatieve handwerk voor Star Wars (1977) tot en met de digitale revolutie van Jurassic Park (1993).
Light & Magic is door Vince Christiaans op 4 augustus 2022 beoordeeld met een 7,5 / 10.
Ooit waren special effects een enorm selling point voor films. Het was voor grote groepen mensen een reden om hun zuurverdiende centen aan bioscoopfilms uit te geven in plaats van andere soorten vertier. Tegenwoordig zijn speciale effecten helaas zo alledaags dat men nauwelijks realiseert dat er meer mensen dan ooit tevoren betrokken zijn in het visuele vernuft uit hun favoriete films en series.
Met zijn documentaireserie Light & Magic werpt Lawrence Kasdan een licht op de ontstaansgeschiedenis van het wereldberoemde ILM. Als scriptschrijver en regisseur heeft hij ILM's arbeidsethos van dichtbij meegemaakt in projecten zoals The Empire Strikes Back (1980), Raiders of the Lost Ark (1981) en Dreamcatcher (2003). In zes diepgravende afleveringen laat Kasdan ons zien hoe ILM begon in een bloedhete loods ergens in Los Angeles om vervolgens uit te groeien tot het meest toonaangevende bedrijf op het gebied van special effects.
‘Door de sterke afwisseling van anekdotes en zeldzaam archiefmateriaal wordt Lights & Magic nooit saai.’
Het verhaal begint met een jonge George Lucas. Na het succes van American Graffiti (1973) kreeg hij eindelijk groen licht voor zijn 'space movie'. Helaas kwam hij er snel achter dat er helemaal geen productiehuizen bestonden die hem konden voorzien van de visuele effecten die hij nodig had om zijn ruimtewestern geloofwaardig naar het witte doek te brengen en hoewel Lucas in de meeste interviews een verlegen indruk maakt gaat er een verrassende assertiviteit in hem schuil.
Lucas besloot namelijk zijn eigen productiebedrijf op te richten, geheel toegewijd aan de ontwikkeling van special effects. In zijn zoektocht naar mankracht boorde hij een bron van ondergronds talent aan. Jonge kerels die elkaar hadden leren kennen tijdens fanclubvergaderingen, het maken van amateurfilms en in de correspondentiepagina's van het cultmagazine Famous Monsters of Filmland. Het valt op hoe deze toekomstige ILM-kopstukken allemaal een vergelijkbare jeugd achter de rug hadden die getekend werd door een nieuwsgierigheid naar de kunst van het film maken.
Deze eerste afleveringen van Lights & Magic zijn in veel opzichten het interessantst. We maken kennis met de excentrieke nerds die de kans kregen om de effecten te verzorgen voor de avonturenfilm van hun dromen. Het is een proces waarin een groep amateurs uitgroeit tot professionals. Nadat hun toewijding wordt beloond met het commerciële en kritische succes van Star Wars (1977) komt de echte wereld om de hoek kijken. De transformatie van ILM tot een professioneel bedrijf komt in een stroomversnelling.
Vanaf dit moment wordt de sfeer onder de geïnterviewden grimmiger. Zo kon zelfs een Oscar de spanning tussen ILM-teamleider John Dykstra en zijn baas George Lucas niet tot bedaren brengen, met als gevolg dat Dykstra ondanks zijn aandeel in Star Wars niet werd uitgenodigd naar de nieuwe bedrijfslocatie van ILM in San Francisco. Het wordt duidelijk dat achter de magie ook enorme zakelijke belangen meespelen. Deze ogenblikken van ongemak tussen de geïnterviewde ILM-medewerkers worden rap gevolgd door montages vol mooie filmeffecten en de wijze waarop ze werden gerealiseerd.
De aandacht voor de persoonlijke relaties en kantoorpolitiek zorgt ervoor dat Lights & Magic niet alleen op het gebied van filmtrucage een boeiende docu wordt. In latere afleveringen komt natuurlijkerwijs de opkomst van computereffecten aan bod. Een stroming die langzaam maar zeker het filmlandschap zou veranderen, met als kantelpunt de productie van Jurassic Park (1993). Steven Spielberg was oorspronkelijk van plan om een combinatie van stop-motion en animatronische poppen in te zetten om de dinosauriërs tot leven te wekken. ILM's stop-motionmeester Phil Tippett was zelfs al hard aan het werk met de eerste testfilms.
Achter de coulissen werkte de computerafdeling van ILM heimelijk aan een digitale versie van een Tyrannosaurus in de hoop Spielberg ervan te overtuigen dat een digitale oplossing de beste optie was voor Jurassic Park. Na het zien van deze test ging het productieteam overstag en bij de interviews die ingaan op deze omwenteling is de pijn van Phil Tippett van zijn gezicht af te lezen. Er werd gelukkig een manier gevonden om alle stop-motionartiesten alsnog bij de computeranimatie te betrekken, maar in zijn gesprek geeft Tippett toe dat hij zich vanaf het moment dat de digitale T-Rex het scherm verscheen uitgestorven voelde.
De overgang van handwerk naar digitaal vormt de rode draad van de laatste afleveringen. Hier zien we hoe steeds meer afdelingen werden afgeschaald of afgestoten omdat het werk werd overgenomen door de digitale arm van ILM. We zien hoe medewerkers van deze afdelingen voor een beslissing komen te staan: vertrekken of omscholen. Het is het bekende dilemma waar werknemers in allerlei beroepen al meer dan een kwarteeuw mee te maken krijgen.
Door de sterke afwisseling van anekdotes en zeldzaam archiefmateriaal wordt Lights & Magic nooit saai. Toch behoudt Kasdan een zakelijke afstand van zijn onderwerp, zelfs wanneer er een flinke dosis weemoed onder de geïnterviewden te bespeuren valt. Tussen de regels door toont de documentaire aan dat ontwikkeling niet alleen vooruitgang, maar ook slachtoffers kent. Het is dan ook treurig om de vriendenkliek die ooit de eerste X-Wings in elkaar knutselde langzaam uiteen te zien vallen wanneer de vraag naar handwerk begint op te drogen.
Gedurende de minder aangename momenten ontstaat wel het vermoeden dat ILM's verhaal iets is bijgeschaafd. Wellicht heeft dit te maken met het feit dat de serie is geproduceerd door ILM's moederbedrijf (en klant) Disney; voor wie een geromantiseerde geschiedenis altijd belangrijker is gebleken dan de werkelijkheid. Ondanks dat bewijst de manier waarop de documentaire tot leven komt bij de persoonlijke verhalen van de geïnterviewden een wijsheid waar alleen de beste filmmakers over beschikken; er bestaan geen betere special effects dan mensen met persoonlijkheid.
Te zien op Disney+
