Na de vondst van een monoliet onder het maanoppervlak start een missie naar Jupiter om daar de oorsprong ervan te vinden.
2001: A Space Odyssey is door Rick Schuttinga op 10 januari 2024 beoordeeld met een 10 / 10.
Om gelijk maar met de billen bloot te gaan: Kubricks bekendste film heb ik nooit eerder gezien. Toen ik het oeuvre van de grootse filmmaker ging verzamelen, van zijn begindagen (Fear and Desire, Killer's Kiss) langs bekendere werken (A Clockwork Orange, The Shining), wilde ik 2001 bewust voor het laatst bewaren.
A Space Odyssey opent zo krachtig met het iconische en bombastische 'Also Sprach Zarathustra' van Richard Strauss. De toon is gezet, de reis is begonnen. Na een prehistorische opening maakt Kubrick een inventieve overgang naar de ruimte. Daar is het twee uur lang genieten van alles wat schrijvers Stanley Kubrick en Arthur C. Clarke hebben bedacht. Het scenario diende ook voor Clarke's eigen, gelijknamige boek wat iets later dan de film uitkwam.
‘Kubrick benut de volledige potentie van de ruimte.’
Dit boek kun je gebruiken om onbeantwoorde vragen uit de film te verklaren omdat daar zaken meer in detail worden besproken. Hoe dan ook, ze wilde dat er geen eenzijdige verklaring zou bestaan en de film open laten voor interpretatie. Mogelijk zie je het ontstaan van de mens en zijn mogelijke ondergang; een wonderschone visuele reis van de mens. Het is mooi dat je in 2001: A Space Odyssey alles kunt zien wat je wilt zien. Of het is de verklaring dat het leven niet te verklaren valt, het is een reis, een prachtige, geniet ervan. Wat onze oorsprong was en hoe we mogelijk weer uitsterven. Van aap, naar mens, naar kunstmatige intelligentie, de één volgt de ander op en op enig manier vervangt of vernietigt het zijn voorganger.
Er is overwogen om voor de HAL 9000-computer een fysieke robot te gebruiken, maar gelukkig is gekozen voor een abstracte entiteit belichaamd door een lens met rode pupil. Hal is vandaag de dag nog steeds een fantastisch personage en misschien wel de beste slechterik ooit in een film, met zijn emotieloze boze rode oog.
De vergelijking met Solaris van Andrei Tarkovsky kun je logischerwijs maken maar is een onterechte. Het zijn ruimte-avonturen van twee grote filmmakers gemaakt rond dezelfde tijd, maar verder hebben de twee films nauwelijks overeenkomsten.
Wanneer een ruimteschip op het punt staat te koppelen met het ruimtestation voltrekt zich een wonderschone wals op 'Blue Danube Waltz' van Johann Strauss. Een choreografie, zoals de beelden en de muziek harmonieus samenkomen; een prachtig ballet. Kubrick benut de volledige potentie van de ruimte, zoals ook goed te zien is in de schaduwboksende astronaut in de ronde ruimte.
2001: A Space Odyssey bevat ingenieuze shots, tot de verbeelding sprekende decors en futuristische kostuums. De verlichting, weerspiegeling en kleuren zijn schitterend. Lange scènes zonder dialoog zijn door de visuele pracht, ondersteund met de meest mooie muziek uiterst boeiend om naar te kijken. Even later wordt spanning toegevoegd in de vorm van ritmische en meditatieve ademhaling. En richting ontknoping kun je verdwalen in een betoverende en kleurrijke tijdreis.
Digitale special effects laten nog even op zich wachten, dus alles wat je ziet in 2001 is handwerk. En het duurt nog een jaar voordat de eerste mens voet op de maan zet tijdens de Apollo 11-missie met de Saturnus V-raket. A Space Odyssey is tijdloos en een mijlpaal in de filmgeschiedenis, prachtig dat ik dit kunstwerk eindelijk heb gezien. Verwonderd en zwaar onder de indruk.
Te zien op Prime Video, HBO Max en Pathé Thuis
