De Verenigde Staten staan in brand na het uitbreken van een nieuwe burgeroorlog. Journalisten Lee (Kirsten Dunst), Joe (Wagner Moura) en Jessie (Cailee Spaeny) banen zich een weg naar Washington D.C. voor een laatste interview met de president (Nick Offerman).
Civil War is door Vince Christiaans op 1 mei 2024 beoordeeld met een 8 / 10.
In 1997 verscheen de vergeten HBO-film The Second Civil War. In deze satire dreef Joe Dante de spot met de perverse relatie tussen media en politiek. Hij schetste hiervoor een scenario waarin de wederzijdse ophitsing uiteindelijk leidde tot het uitbreken van een nieuwe Amerikaanse burgeroorlog. Hoewel The Second Civil War op een warm ontvangst kon rekenen, vonden veel kijkers zelfs een satirische tweede burgeroorlog erg vergezocht. Tegenwoordig maakt Dante's film een haast voorspellende indruk, met name de manier waarop politici en media elkaars hysterie versterken is een waardevol inzicht.
Het lijkt erop dat de nieuwe thriller van regisseur Alex Garland hetzelfde lot beschoren is. Hoewel een burgeroorlog nog altijd onwaarschijnlijk is, is het niet langer ondenkbaar. Het Amerika van 2024 heeft immers meer weg van een kleuterklas dan van een rechtstaat. Civil War speelt zich af in een wereld waarin polarisatie en de onderlinge spanningen een kookpunt hebben bereikt. Florida en Californië hebben zich afgesplitst van de Verenigde Staten en voeren een bloedige strijd tegen de zittende president.
‘Voeg een snufje oorlog toe aan typisch Amerikaanse locaties of objecten en plotseling zie je ze helemaal anders.’
Hoewel de film niets zegt over zijn politieke kleur vertoont de president (Nick Offerman) behoorlijk wat Trumpiaanse trekjes. Zijn uitstraling mag dan in lijn zijn met traditionele filmpresidenten, toch doet zijn grootspraak en liefde voor alternatieve feiten denken aan het roeptoeterende boegbeeld van democratisch verval dat momenteel de rechtbanken onveilig maakt. Er is dus nooit sprake van republikeinen of democraten. Een hekel punt voor sommige critici van de film, maar Garland maakt meermaals duidelijk dat de versplintering in de wereld van Civil War verder gaat dan rood/blauw.
Deze ambiguïteit doet wonderen voor de spanning, want de hoofdpersonages zijn journalisten die zich altijd bewust moeten zijn van hun woorden. Ze weten niet aan welke kant de volgende persoon die ze tegenkomen staat. Sterker nog, het is onduidelijk welke partij het morele gelijk heeft in dit conflict. Op thematisch niveau benadrukt dit de waanzin van polarisatie en tegelijkertijd neemt de onvoorspelbaarheid toe. Daarnaast zorgt de toenemende agressie richting journalisten in de echte wereld ervoor dat we ons pijnlijk bewust zijn van hun kwetsbaarheid nog voordat ze zich onbewapend op het slagveld begeven.
De film draait primair om de relatie tussen Lee (Kirsten Dunst) en Jessie (Cailee Spaeny). Jessie is een aspirant oorlogsfotograaf die in de voetsporen van de ervaren Lee wil treden. Ze wordt hierin gesteund door Lee's collega Joe (Wagner Moura) die Jessie uitnodigt om met hen mee te reizen naar de hoofdstad van de verdeelde staten. De animositeit tussen Lee en Jessie komt voort uit Lee's innerlijke strijd met de betekenis van haar werk. Deze emotionele kern wordt volledig gedragen door Kirsten Dunst, die hier een sterk staaltje acteerwerk aflevert. Zonder Dunst had Civil War een groot deel van zijn impact verloren.
Verder maakt Alex Garland uitstekend gebruik van iconografie om zijn film van een extra lading te voorzien. Voeg een snufje oorlog toe aan typisch Amerikaanse locaties of objecten en plotseling zie je ze helemaal anders, moet hij gedacht hebben. We zien bijvoorbeeld een winkelcentrum waar een gevechtshelikopter is neergestort, brandende huizen in een idyllische suburb, aan gort geschoten kerstversiering, een Amerikaanse vlag in handen van een zelfmoordterrorist en een president die zich wanhopig vastklampt aan de Resolute desk terwijl vijandige eenheden het Witte Huis bestormen. Allemaal symbolen waarvan de betekenis aan het wankelen gebracht wordt.
Zelfs de structuur van het plot is gebaseerd op een typisch Amerikaans fenomeen. Civil War is vormgegeven als een road movie in de geest van National Lampoon's Vacation (1983) en Little Miss Sunshine (2006); met Lee en Joe als moeder- en vaderfiguur, Jessie in de rol van het rebelse kind en Stephen McKinley Henderson als de grootouder die onderweg het leven laat. Het plot is even episodisch en de segmenten worden onderbroken door opbeurende popnummers, precies zoals het hoort in een road movie. Maar in tegenstelling tot de Griswolds reizen de helden van Civil War door een oorlogsgebied waar Cousin Eddie liever de loop van zijn shotgun dan een blikje bier onder je neus duwt.
Het effect valt niet te ontkennen. Garland zorgt voor een gevoel van onveiligheid die je lang nadat je de bioscoop hebt verlaten bijblijft, allemaal door slim gebruik te maken van herkenbare locaties, objecten en plotelementen. Natuurlijk kan Alex Garlands film - net als Joe Dante's The Second Civil War - in de loop der jaren een heel andere lading krijgen. Laten we hopen dat we de remake niet binnenkort op tv te zien krijgen. Anno 2024 is Civil War een ernstige waarschuwing gecamoufleerd als een effectieve thriller.
