Wanneer de jonge d'Artagnan (Michael York) arriveert in Parijs raakt hij betrokken in een complot van Kardinaal Richelieu (Charlton Heston). Met hulp van de musketiers Athos (Oliver Reed), Porthos (Frank Finlay) en Aramis (Richard Chamberlain) probeert d'Artagnan de eer van de Franse koningin te redden.
The Four Musketeers is door Vince Christiaans op 6 september 2023 beoordeeld met een 9 / 10.
Binnenkort verschijnt het eerste deel van Martin Bourboulons nieuwe Franstalige verfilming van The Three Musketeers. Waar de meeste filmversies slechts de eerste helft van Alexandre Dumas' onsterfelijke boek (1844) beslaan, zal Bourboulon in twee films het volledige verhaal vertellen. Een ambitieus plan, maar het is niet de eerste keer dat een filmmaker zich heeft ontfermd over d'Artagnan's reis van boerenkinkel tot musketier. Neem Richard Lesters tweeluik The Three Musketeers (1973) en The Four Musketeers (1974).
De oorsprong van deze film bevindt zich in de late jaren '60. Toen werden plannen gesmeed voor een Musketier-film met de vier bekendste koppen van dat moment: The Beatles. De Amerikaan Richard Lester werd aangetrokken om dit project te leiden, omdat hij als regisseur van A Hard Day's Night (1964) en Help! (1965) een sterke relatie had met de popidolen. Toen The Beatles in 1970 het einde van de band aankondigden stortte deze versie van The Three Musketeers in elkaar. Toch betekende het verlies van The Beatles de redding van de film.
‘Richard Lesters Musketeer-films hebben een stijl die alleen kan worden omschreven als rough-and-tumble.’
Zonder de vier popsterren zag Richard Lester zijn kans schoon om een authentieke verfilming te maken van Dumas' semi-historische boek. Zo gezegd, zo gedaan. John, Paul, George en Ringo werden uitgezwaaid door Oliver, Frank, Richard en Michael, bijgestaan door een waslijst aan sterren in de resterende rollen. Sekssymbool Raquel Welch kroop in de huis van d'Artagnan's liefje Constance, Christopher Lee en Faye Dunaway zorgden voor het sinistere element als Rochefort en Milady de Winter, terwijl Hollywoodgrootheid Charlton Heston zijn aanzien leende aan Kardinaal Richelieu.
Lesters intentie om een drie uur durende epos op te nemen werd uiteindelijk tenietgedaan toen de producers besloten om de film doormidden te snijden en in twee delen uit te brengen. Een besluit dat behoorlijk laat bij de castleden terechtkwam. Op de première werden zij verrast door een film van slechts 90 minuten, gevolgd door een trailer voor het vervolg. De tweede helft werd maanden later uitgebracht onder de titel The Four Musketeers. Zodoende verdubbelde de producers het commerciële succes van het project, maar tegelijkertijd haalden ze zich de woede van de cast op hun nek omdat zij slechts voor één film waren betaald.
Het publiek was echter lovend. Niet gek, want beide films doen Dumas' originele verhalen eer aan. In tegenstelling tot de geïdealiseerde musketiers uit eerdere verfilmingen laat Richard Lester zien hoe Dumas de musketiers werkelijk voor zich zag. Athos, Porthos, Aramis en d'Artagnan zijn onhandig, pretentieus en genieten volop van drank, vrouwen en zwaardgevechten. Aan scherpe randjes heeft dit viertal dus geen gebrek, maar hun gebreken worden verzacht door hun gevoel voor broederschap, moed en blinde loyaliteit aan de Franse koning.
Anders dan Dumas zet Richard Lester zijn vraagtekens bij die loyaliteit aan de gevestigde orde. Keer op keer laat Lester zien dat Koning Louis XIII (Jean-Pierre Cassel) een geboren nitwit is die niet eens tot dertien kan tellen, laat staan een koninkrijk kan leiden. Uit gemakzucht laat hij het bestuur van Frankrijk over aan zijn eerste minister Richelieu, die er natuurlijk zijn eigen agenda op nahoud. Ook Koningin Anne (Geraldine Chaplin) komt er bekaaid vanaf. Haar affaire met de Engelse Duke of Buckingham (Simon Ward) is immers de oorzaak van de problemen waarin niet alleen onze vier helden, maar heel Frankrijk betrokken raakt.
Door de achteloosheid van de machthebbers groeit onze sympathie voor de ietwat oenige musketiers. D'Artagnan's overmoedige beslissingen, Porthos' exorbitante smaak, de kerkelijke ambities van Aramis en Athos' onafgebroken dronkenschap maken hen tot ontwapenende personages. Hun charme komt ook voort uit de dynamiek tussen Oliver Reed, Michael York, Frank Finlay en Richard Chamberlain. Fysiek en verbaal speelt het viertal handig op elkaar in, waardoor hun vriendschap authentiek aanvoelt.
Toch is er één acteur die de show steelt. In The Four Musketeers grijpt Oliver Reed ons bij de kladden met Athos' monoloog over zijn tragische verleden. Het feit dat Reed in zijn werkelijke leven geplaagd werd door een alcoholverslaving en turbulente relaties zal vast bijdragen aan de pijn die hij op ons weet over te brengen. Zelfs tijdens de schermgevechten laat Oliver Reed zich van zijn meest rauwe kant zien. Zo noemde collega-acteur én ervaren zwaardvechter Christopher Lee hem "a menace" vanwege zijn roekeloze vechtstijl.
Dat wil niet zeggen dat de overige castleden zich inhouden. Choreograaf William Hobbs maakt elk zwaardgevecht tot een gedenkwaardige scène. De acteurs beperken zich niet tot hun rapieren en vechten met alles dat binnen handbereik ligt. Daarnaast voorziet Hobbs de vechtscènes van een aangename dosis slapstick. Onze helden struikelen, raken vermoeid of raken verstrikt in hun eigen flamboyante kleding. Allemaal accenten die ongetwijfeld tot echte verwondingen hebben geleid, maar er ook voor zorgen dat de actie speels blijft.
Richard Lesters Musketeer-films hebben een stijl die alleen kan worden omschreven als rough-and-tumble. Net als de personages lijkt Richard Lester vaak ruw en onbeholpen. Toch blijkt al gauw dat er juist sprake is van een gecontroleerde chaos. Lesters visie van de musketiers als uitvergrote, doch driedimensionale personages wordt op elk moment aangedikt door karaktermomenten die niet alleen de ondeugdelijke maar ook de bewonderenswaardige kanten van de personages onderstrepen. Zelfs aartsvijand Richelieu krijgt de kans om te laten zien dat er enige barmhartigheid in hem schuilt.
Voor velen vormen Richard Lesters The Three en The Four Musketeers samen de definitieve verfilming van Alexandre Dumas' geliefde werk. Met goed recht, want het tweeluik deelt het gevoel voor stampij, humor en intrige die het boek zo bijzonder maakt. Lesters duologie kreeg in 1989 nog een staartje met de release van The Return of the Musketeers, maar ondanks de terugkeer van veel bekende gezichten kon deze zwanenzang niet tippen aan zijn voorgangers. Gelukkig doet deze laatste misstap niets af aan de reputatie van The Three en The Four Musketeers. Beide films zijn gemaakt volgens het mantra "One for all and all for fun!" en maken deze belofte meer dan waar.
